Ontvangstkracht - sleutel voor innovatie
Door Jeroen den Uyl 6 januari 2022
We lezen over personeelstekort. De vergrijzing hakt er in. Ondanks alle automatiseringen in de economie zijn er vele handen nodig, in de energie, de zorg en het onderwijs. Prachtige banen die je niet zo makkelijk in digitale bits kan omzetten. Met geen mogelijkheid gaan we al die banen vervullen.
We zullen dus innovatief moeten zijn om het vraagstuk van arbeidstekort op een heel andere manier op te lossen. Een manier die ik al eens probeerde in het onderwijs, is om ouders een plek te geven in de klas.
Inspiratie is het goud
Wat herinner jij nog van jouw lagere of middelbare school? Meestal komt dan die inspirerende leraar of lerares naar voren. Bij mij waren dat de heren Leij en Kouwenhoven. Van hen kreeg ik respectievelijk geschiedenis en tekenen. Voor altijd hebben zij mij geraakt met hun passie en fascinatie voor hun lesstof. Ik kon meegaan en ze ‘hadden’ me. Verder komen er geen leraren bij me op. Wel momenten, momenten dat iemand iets heel wijs zei, of iets compleet nieuws. Dan spitste ik mijn oren. Vaak begreep ik pas later wat er eigenlijk gezegd werd. Ook zo’n prikkelmoment helpt je voor te bereiden op de toekomst.
100 verhalen per klas
Die gedachte stond centraal. Je hoeft geen leraar te zijn om een kind te raken, met je passie en kennis over een onderwerp. En in een klas zitten 30 kinderen en achter elk kind gemiddeld 2 en gezien het aantal scheidingen wel 4 ouders. Dan kom ik op zo’n honderd ouders. Samen hebben die honderd verhalen waar ze kinderen mee kunnen boeien.
Dat was het idee: we gaan op een school de klas uitbreiden met een naschoolse ouder-programma. Dan gaan de ouders met een groepje leerlingen in gesprek over hun passie/ werk / hobby etc.
Zo gingen we met een openbare basisschool in Amsterdam NieuwWest dit concept uitproberen. Samen met een paar andere adviseurs ging ik aan de slag op drie scholen. En wat bleek? Ja ouders willen graag bijdragen, aan de school van hun kinderen. Het is een makkelijke manier om bij te dragen door te vertellen over wat je goed kan en leuk vindt. Velen vinden dat leuker dan in de medezeggenschapsraad zitten. Het is een toegankelijke taak voor elke ouder. Want de één kan goed koekjes bakken, een ander kan spannende verhalen vertellen en de moeder die achter de kazen staat bij de lokale supermarkt weet heeft veel van kaas. Een ander was verpleegster en wilde het ziekenhuis laten zien. Een autodealer parkeerde een auto en ging met een wereldkaart erbij vertellen over alle onderdelen van de auto en waar die vandaan komen.
Kanteling: surplus
In wezen hebben we allen veel te bieden aan onze kinderen. We hebben kennis opgedaan, kregen fascinatie voor ons beroep, onze studie. We leerden levenslessen. We kunnen meerdere ervaringen in verschillende beroepen en situaties aan elkaar knopen. We hebben dus veel te bieden, veel inzichten op verschillende niveaus: theoretisch, beschouwelijk, praktisch en toegepast. Kinderen smullen daarvan omdat ze haarfijn kunnen aanvoelen of iemand een lesje opdreunt of werkelijk vanuit zijn eigen diepe motivatie en passie spreekt.
Dit surplus is onnoemelijk groot. Ieder van ons onderschat wat hij/zij te vertellen heeft of kan doen met de kinderen. Soms omdat we een beetje het contact met onze eigen passie zijn kwijtgeraakt of dat we geringschattend doen over waar we ‘van zijn’. Daarom is het voor ons allen van belang te beseffen dat we veel te geven hebben. En dat je de schroom mag laten om dat surplus frank en vrij te geven.
Geefkracht aanspreken
Wij hebben allen een enorme geefkracht. Als je vanuit die geefkracht denkt, zijn veel problemen niet meer zo groot. Iedereen die iets makkelijk kan geven, doet dat graag; het geeft een gevoel van betekenis te zijn in een inspirerend contact met de ander die jouw kennis en inspiratie graag ontvangt; het geeft de gever vleugels. Geven is het ontvangen.
Ontvangen is een kunst
Nou zo simpel is het niet voor de scholen. Zij hebben veel moeite om de geefkracht van de ouders te ontvangen. Je kan pas de geefkracht van de samenleving opwekken als je de ontvangstkracht van het onderwijs (en dat geldt natuurlijk ook voor de zorg en de energiewereld) hebt versterkt.
Voor het onderwijs betekent het toelaten van de geefkracht dat je je curriculum even moet loslaten, dat je de orde in je klas niet meer alleen bepaalt, dat allerlei routines ter discussie komen. En als onderwijzers een beetje ijdel en eigenwijs zijn, is dat nog een tandje moeilijker. Hoe logisch is het niet om gewoon vanuit je eigen discipline je werk te organiseren zoals je dat zelf het liefste doet? In mijn project was het duidelijk. Er is geen ontvangstkracht maar ontvangstzwakte.
Mijn ervaring op de drie scholen maakte dat we al snel een parallelle schooltijd gingen bouwen, na afloop van de reguliere schooltijd, een soort naschoolse activiteiten. Zo konden we én de behoefte te geven van de ouder honoreren en konden we de ontvangstzwakte omzeilen. Voor het lerarentekort bracht deze oplossing toen geen soelaas. Maar omdat de nood steeds hoger wordt verwacht ik toch dat scholen zich eerder hun best gaan doen om beter te ontvangen.